Max Havelaar werd in de 19e
eeuw geschreven door Multatuli (pseudoniem voor Eduard Douwes Dekkers). Er wordt altijd gezegd dat Max Havelaar een
typisch Romantiek boek is, aangezien het boek is geschreven in de literaire
periode Romantiek.
Maar is dat wel zo? En waaraan
zou je dat dat kunnen zien?
Ik denk dat Max Havelaar niet
als een goed voorbeeld van een Romantisch werk mag worden gezien. Het heeft
daarvoor te weinig kenmerken van de Romantiek, en teveel van het Realisme, wat
in Nederland meer tot de literatuur is doorgedrongen dan de Romantiek.
Wat was de Romantiek nu
precies? De Romantiek is een stroming in de literatuur die in Nederland van
ongeveer 1770 tm. 1880 liep. De periode voor de Romantiek, het Classicisme, was
gebonden aan strakke, strenge regels. Alles werd erg afstandelijk, onderzoekend
bekeken. Inhoud van literaire werken was weinig belangrijker, des te meer de
vorm van het werk. In het Classisme waren ordelijkheid, duidelijkheid en
streven naar volmaakte vormgeving heel belangrijk.
In de Romantiek kwam hier
eigenlijk een antwoord op. Men was dat afstandelijke, zakelijke beu en zocht naar
meer gevoel en diepgang.
Enkele kenmerken van de
Romantiek zijn dan ook: accent op gevoelsleven, fantasie en ontroering. Ook men
vaak niet tevreden in de tijd waarin hij/zij is geboren. Een gevolg hiervan is
dat schrijvers vaak vluchten in hun werken, naar bijvoorbeeld een andere tijd
of ander land.
Een ander belangrijk kenmerk
van de Romantiek is het zich richten op de natuur. Natuur werd niet alleen als
omgeving gezien, maar ook als object.
Als je naar Max Havelaar kijkt
als verhaal, zijn er maar weinig kenmerken van de Romantiek terug te vinden.
Max Havelaar is eigenlijk een
vrij zakelijk geschreven boek, er wordt geen extra aandacht op emotie gelegd.
Ook is de hoofdpersoon niet op de vlucht voor bepaalde zaken, en de natuur
speelt geen uitzonderlijk belangrijke rol.
Daarentegen laat Max Havelaar
meer kenmerken van het Realisme zien, wat in Nederland een beetje samenviel met
de Romantiek. In Nederland is de Romantiek sowieso bijna niet doorgedrongen, er
zijn heel weinig schrijvers die literaire werken hebben geschreven met
kenmerken van deze storming.
Het Realisme is zakelijker,
duidelijker dan de romantiek. Het onderwerp van deze romans is vaak het
uitbeelden van hoe de mens daadwerkelijk in elkaar steekt, deze romans worden
dan ook vaak sociaal-psychologische romans genoemd.
Het uitbeelden van de echte
mens gebeurt in principe ook in Max Havelaar. Het laat de wreedheid, soms
domheid van de mens zien, en ook hoe het geweten dan parten kan gaan spelen
(bij de hoofdpersoon Max Havelaar in dit geval).
Ook wordt de maatschappij van
dat moment onder de loep genomen en kritisch bestudeerd. Dit is iets wat in Max
Havelaar heel duidelijk gebeurt.
In Max Havelaar uit Multatuli
(of Eduard Douwes Dekkers) zijn kritiek op het besturen van de Indonesische
bevolking, en dan vooral op de omgang met de bewoners daar.
Zij worden vaak onderbetaald voor hun werk, en leven in zeer slechte omstandigheden. Eduard Douwes Dekkers, die dit zelf met eigen ogen heeft gezien op Lebak, liet zijn kritiek duidelijk horen in Max Havelaar. Dit is weer een kenmerk van het Realisme, en niet van de Romantiek.
Zij worden vaak onderbetaald voor hun werk, en leven in zeer slechte omstandigheden. Eduard Douwes Dekkers, die dit zelf met eigen ogen heeft gezien op Lebak, liet zijn kritiek duidelijk horen in Max Havelaar. Dit is weer een kenmerk van het Realisme, en niet van de Romantiek.
Er is wel wat voor te zeggen
dat Max Havelaar een romantisch boek zou zijn.
Het verhaal speelt zich af in
een vreemd land, en ook het medelijden van Max Havelaar met de bevolking daar
wordt goed beschreven. Maar ik vind persoonlijk niet dat dat sterk genoeg naar
voren komt zodat je het een romantisch geschreven werk zou mogen noemen.
Ik denk daarom ook dat vaak
onterecht wordt gezegd dat Max Havelaar in de Romantiek past, ik denk dat het
boek beter in het Realisme past.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten